Unutkanlık sorunu,
yaşlanan insanın en önemli korkularındandır. Özellikle
50'li yaşlar sonrasında ufak tefek unutkanlıklar ile ciddi
bellek sorunları birbirine karıştırılır.
Orta
yaşlıların nerdeyse yarısı kendilerinde bir bellek kaybı
sorununun başladığını zanneder. Hemen belirtelim! Bunların
çoğu küçük ve hoş unutkanlıklardır. Hayatı tatlandıran ve
keyif katanlar biraz da bu nükteli olaylardır!
Belleği güçlü tutmanın pek çok püf noktası, uyulması
gereken çok sayıda kuralı var. Harvard Tıp Okulu öğretim
üyesi Dr. Aoron P. Nelson zinde bir beyne sahip olmanın
temel kurallarını şöyle sıralıyor:
- Hipertansiyonu ve kolesterol yüksekliği sorununu önleyin
ya da kontrol altına alın. Kalbiniz için kötü olanın
beyniniz için de kötü olduğunu unutmayın.
- Alkolü azaltın. Erkeklerin iki, kadınların bir ölçüden
(bir ölçü içkiyi ‘bir bardak şarap' olarak kabul
edebilirsiniz) daha fazla alkol kullanması beyin
hücrelerini tahrip etmektedir.
- İyi ve kaliteli uyku uyuyun. İyi bir uyku için ortalama
8 saat gerekir. Kaliteli uyku beynin yeni öğrenilenleri
pekiştirmesini sağlar. Öğrenilmiş bilgilerin
pekiştirilmesinin uzun süreli belleğin en önemli desteği
olduğu biliniyor.
- Stresinizi iyi yönetin. Ölçülü ve kontrollü stres
dikkati yoğunlaştırmakta, odaklanmayı arttırmaktadır.
Kontrolsüz, uzun süreli ve aşırı stres ise dikkati
sürdürme kapasitesini yok etmekte, unutkanlığı
tetiklemekte, kortizol hormonunu yükselterek beynin bellek
için önemli bölümlerinde hasar geliştirmektedir.
- Yeni şeyler öğrenmeye devam edin. Her yeni bilgi ve
beceri birer bellek egzersizidir. Yeni sporlar, hobiler,
araştırma alanları, heyecanlı ve zevkli problemler,
ezberlenen yeni şiirler ve yeni diller beyniniz için en
güçlü vitaminlerdir.
- Tembelliği bırakın. Zihinsel faaliyetlerinizi
sınırlamayın. Özellikle televizyon seyretmek gibi pasif
faaliyetleri azaltın. Televizyon karşısında geçirdiğiniz
saatler sadece bedensel değil, ruhsal sağlığınızı da kötü
yönde etkiler.
- Her gün egzersiz yapın. Günde 30-45 dakika, haftada en
az 4 gün yürümeye, iş saatlerinde daha çok aktif olmaya,
kısa mesafelerde taşıt kullanmamaya çalışın. Özellikle
yürümenin beyin sağlığı ve yeniden yapılanma sürecini
olumlu yönde etkilediğini gösteren çok sayıda kanıt var.
Beynin yeni yetenekler kazanabilmesi beyin hücreleri
arasında güçlü ve yoğun yeni bağlantılar
oluşturabilmesinin başlıca desteklerinden biri de düzenli
ve ılımlı egzersizlerdir. Bizim önerimiz fırsat buldukça
yürümenizdir.
- Kullandığınız ilaçları yeniden gözden geçirin. Özellikle
beyni etkileyen ilaçları doktor önerisi olmadan
kullanmayın. Depresyon giderici, uyku verici, ruhsal
gevşetici ilaçlara komşu, eş dost tavsiyeleri ile
başlamayın.
- Reçetesiz satılan ilaçları rastgele yutmayın. Doğal ya
da zararsız diye kullanabileceğiniz bitkisel ürünlerin (valerianlar),
besin desteklerinin (melatonin) ve diğerlerinin (hüperzin,
Sam'e) beyin hücrelerinizi üzebileceğini, zihinsel
fonksiyonları bozabileceğini unutmayın. Antihistamik-
antialerjik ilaçları özellikle alüminyum içeren
antiasitleri ve uyku kolaylaştırıcıları doktorunuzla
konuşmadan uzun süre kullanmayın.
- Vitaminlerden yararlanın. E ve C vitamini gibi
antioksidan vitaminlerin, selenyum gibi serbest radikal
avcısı minerallerin hücreleri oksitlenmekten koruyan
güçlerinden faydalanabilirsiniz. Yeteri kadar B vitamini,
özellikle B12 vitamini aldığınızdan emin olun. Dengeli bir
beslenmenin de yaşlılıkta vitamin eksikliğine yol
açabileceğini hatırlayın.
- Hayata bağlı kalın. Hayatınıza önem katan bağları iyice
sıkılaştırın. Huzurunuzu koruma ve güçlendirmeye bakın.
Aileniz, dostlarınız, işiniz, hemşerilik ve vatandaşlık
bağlarınıza, inançlarınıza daha sıkı sarılın. İnsanlarla
daha sık birlikte olmaya, aileniz ve arkadaşlarınızla
olumlu ilişkiler kurmaya ve sosyal aktivitenizi çoğaltmaya
çalışın. İyi sosyal ilişkileri olan yaşlılarda bellek
fonksiyonları bozulmuyor. Sosyal ilişkiler bir taraftan
zihinsel egzersizleri yoğunlaştırıyor, diğer taraftan
çeşitli olayların ruhsal travmalarını hafifletmeye
yardımcı oluyor.
(Belleğinizi Nasıl Güçlendirebilirsiniz? Dr. Aoron P.
Nelson, Acıbadem-Optimist Kitap Yayınları)
|
